Powieść, epos i baśń to gatunki literackie należące do epiki. Utwory epickie posiadają fabułę oraz narrację. Mówiąc o świecie przedstawionym w utworze epickim, należy określić rodzaj narracji, czas akcji i czas fabuły, miejsce akcji, streścić najważniejsze wydarzenia, wymienić głównych bohaterów.
Epos – czym jest ten gatunek literacki?
Epos, inaczej epopeja, to gatunek wywodzący się ze starożytności. Eposami są np. „Iliada” i „Odyseja” Homera, ale też „Pan Tadeusz” Mickiewicza. Jest to dłuższy utwór wierszowany. Ma podniosły nastrój, opowiada o ważnych wydarzeniach i legendarnych lub historycznych bohaterach. Akcja eposu toczy się w momencie przełomowym dla narodu. U Homera jest to wojna trojańska, u Mickiewicza przygotowania do kampanii Napoleona przeciwko Moskwie i związane z tym nadzieje Polaków na walkę i odzyskanie niepodległości. Epos rozpoczyna się inwokacją czyli dłuższą wypowiedzią w formie apostrofy. W utworze jest wiele środków poetyckich, najbardziej charakterystyczne: porównania homeryckie, epitety, metafory.
Charakterystyka eposu jako gatunku literackiego
Epos był najważniejszym gatunkiem epickim do czasu powstania powieści. Epos homerycki ukazuje dwa krzyżujące się światy: świat bogów i bohaterów. Decyzje bogów mają ogromny wpływ na losy i postępowanie bohaterów. Bogowie w eposach mają wiele ludzkich cech charakteru: ambicję, wrażliwość lub jej brak, silne emocje. Narrator w eposie jest obiektywny, ma ogromną wiedzę. Eposy charakteryzuje podniosły, patetyczny styl. Eposy Homera napisane zostały heksametrem. Ostatnim dziełem literatury europejskiej, które odwołuje się do tradycji starożytnego eposu jet „Pan Tadeusz”. Epos nazywa się też epopeją lub poematem epickim.
Baśń – inny przykład gatunku literackiego
Baśń jest tak stara, jak stara jest ludzkość. Utwory najpierw przekazywano w wersji ustnej. Baśń to opowieść, w której rzeczywistość miesza się z fantastyką i magią. W utworze występują magiczne przedmioty, fantastyczne postacie: krasnoludki, elfy; dzieją się fantastyczne rzeczy. Miejsce i czas akcji nie są w baśni określone. Świat przedstawiony jest czarno-biały, wyraźnie skontrastowane dobro i zło, fabuła jest prosta – w końcu baśnie są utworami dla dzieci.
Ważny gatunek literacki – powieść
Powieść to dłuższy utwór prozatorski o skomplikowanej akcji i wielu przeplatających się wątkach. W utworze występuje wielu bohaterów. Nowożytna powieść ukształtowała się w XVII wieku- Cervantes „Don Kichot”. Gatunek ma wiele odmian: powieść historyczna, społeczno-obyczajowa, groteskowa, psychologiczna, fantastyczna itd.